موشک بالستیک شهید حاج قاسم

موشک قاسم جدیدترین موشک بالستیک تاکتیکی و سوخت جامد ایرانی است که با برد ۱۴۰۰ کیلومتر به‌راحتی می تواند در سرزمین‌های اشغالی فرود آید.

از این موشک که به یاد شهید حاج قاسمی سلیمانی به عنوان موشک حاج قاسم نامگذاری شده است، در تاریخ ۳۰ مرداد سال ۱۳۹۹هجری شمسی، توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با حضور رئیس جمهور حسن روحانی رونمایی شد.

به گفته سردار سرتیپ پاسدار قاسم تقی زاده جانشین وزیر دفاع : موشک شهیدقاسم، موشک بالستیکی است که با برد ۱۴۰۰ کیلومتر مایل پرتاب کاملاً تاکتیکی و بر خلاف تمام موشک های مشابه آن در دنیا مبتنی بر کنترل آیرودینامیکی است؛ چیزی که در دنیا سابقه ندارد؛ رسیدن به موشک شهید حاج قاسم حاصل تجربیات متعددی است که نمونه‌های آن در نمایشگاه اقتدار موشک های بالستیک به نمایش درآمده است. سامانه‌های پدافندی موشک‌های سریع را نمی‌توانند رهگیری کنند که موشک شهید قاسم از جمله آنهاست.

مشخصات فنی موشک بالستیک حاج قاسم

این موشک دارای سوخت جامد ترکیبی است و به‌صورت مایل پرتاب می‌شود. مشخصات کلی این موشک به‌شرح زیر است:

• طول: ۱۱ متر
• جرم: حدود ۷ تُن
• وزن سرجنگی: ۵۰۰ کیلوگرم
• نوع سرجنگی: جداشونده و هدایت‌پذیر تا انتهای مسیر (قابلیت نقطه‌زنی)
• سرعت ورود به جو: ۱۲ ماخ
• سرعت اصابت به زمین: ۵ ماخ
• برد عملیاتی: ۱۴۰۰ کیلومتر

ویژگی های موشک شهید حاج قاسم سلیمانی

موشک قاسم پس از موشک‌ دزفول با برد ۱۰۰۰ و ذوالفقار با برد ۷۰۰ کیلومتر، دوربردترین موشک بالستیک سوخت جامد تاکتیکی کشور است.

موشک حاج قاسم به دلیل برخورداری از موتور سوخت جامد ترکیبی و قابلیت‌های تاکتیکی آن، سرعت عملیات آماده سازی و روانه سازی آن بسیار کم بوده و فقط در مدت چند دقیقه قابل شلیک خواهد بود. همچنین از نظر تاکتیک پذیری و پلتفرم هیچ سامانه بالستیک مشابه با سامانه موشک شهید حاج قاسم در جهان وجود ندارد چرا که موشک‌های با این برد همگی عمود پرتاب بوده و وزن بیشتری دارند.

اولین نکته‌ای که در بررسی موشک شهید حاج قاسم با آن مواجه می‌شویم، اختلاف قطر بدنه (موتور) با سرجنگی است که بدنه از قطر بیشتری به نسبت سرجنگی برخوردار است. برابر اندازه‌گیری‌هایی که به صورت تقریبی صورت گرفته است، قسمت بنده موشک قاسم قطری حدود ۸۸ سانتی‌متری و سرجنگی آن نیز قطری حدودا ۶۸ سانتی‌متری دارد.

مقایسه قطر ۸۸ سانتی‌متری موتور سوخت جامد موشک قاسم با قطر ۱۲۵ سانتی‌متری موشک سجیل و قطر ۶۸ سانتی‌متری موشک ذوالفقار نشان می‌دهد که نوع جدیدی از پیشرانه‌های سوخت جامد برای بالستیک‌های ایرانی توسعه یافته که نخستین بار در این موشک مورد استفاده قرار گرفته است.

اما در مهم‌ترین بخش موشک یعنی سرجنگی، با مقایسه تصاویر به نظر می‌رسد که موشک بالستیک قاسم از همان سرجنگی موشک ذوالفقار استفاده می‌کند که بنابر اعلام مسئولین، سرجنگی موشک قاسم ۵۰۰ کیلوگرم وزن دارد. استفاده از بالک در قسمت سرجنگی و همچنین استفاده از یک تراستر (پیشران) در این قسمت باعث می‌شود سرجنگی تا لحظه آخر هدایت شود که باعث دقت‌افزایی موشک خواهد شد.

از دیگر ویژگی های ظاهری موشک حاج قاسم که با دیدن آن به چشم می‌خورد، افزایش تعداد بالک‌های پایدارساز انتهای موشک است؛ پیش از این معمولا در موشک‌های بالستیک ایران چه از نوع سوخت مایع و چه جامد، معمولا از ۴ بالک پایدارساز در انتهای موشک استفاده می‌شد. به عنوان مثال در موشک‌هایی مانند خانواده فاتح، ذوالفقار و دزفول در قسمت انتهای موشک، ۴ بالک پایدارساز وجود داشت و همچنین ۴ بالک کوچک دیگر نیز کمی جلوتر از آنها قرار داشت.

اما در موشک قاسم تعداد بالک‌های پایدارساز به ۸ بالک و به صورت زوجی افزایش یافته است.علت افزایش تعداد بالک‌های پایدارساز در این موشک، اختلاف وزن سرجنگی و موتور موشک است؛ در حقیقت به دلیل کمتر بودن وزن سرجنگی نسبت به موتور، مرکز ثقل از سرجنگی دورتر است به همین دلیل در زمان پرواز موشک نیازمند پایدارسازی بیشتری خواهد بود.

یکی دیگر از ویژگی‌های بارز موشک بالستیک شهید حاج قاسم سرعت آن هنگام ورود به جو است که به گفته مسئولین برابر با ۱۲ ماخ یا ۱۲ برابر سرعت صوت است. یکی از سرمایه‌گذاری‌های جدی آمریکایی‌ها طی سال‌های گذشته، توسعه سامانه‌های موشکی ضد بالستیک بوده که از جمله اهداف عمده این کار، مقابله با موشک‌های بالستیک ایران است و تعداد زیادی از این سامانه‌ها را نیز در منطقه غرب آسیا مستقر کرده‌اند.

پروفایل پرواز موشک‌های بالستیک شامل سه مرحله اوج گیری اولیه (Boost Phase)، پرواز ثانویه یا مرحله میانی(Midphase) و فاز نهایی یا شیرجه به سمت هدف(Terminal Phase) است که در سامانه‌های پدافندی معمولا رهگیری این موشک‌ها در فاز میانی و یا نهایی پرواز موشک رخ می‌دهد؛ در حقیقت سرعت بسیار بالای موشک قاسم در هنگام ورود به جو که محل احتمالی درگیری آن با سیستم‌های دفاع موشکی خواهد بود، باعث می‌شود که به راحتی از سد آنها عبور کرده و به هدف برخورد کند.

منابع :

1.خبرگزاری فارس
2. خبرگزاری تسنیم
3. خبرگزاری ایرنا
4. ویکی پدیا