هوش مصنوعی چیست و چه کاربردهایی دارد؟
با وجود این که هوش مصنوعی دستاوردی جدید در دنیای فناوری محسوب نمی شود اما هنوز برای عده زیادی تازگی دارد. شاید به روز شدن هر روزه آن دلیل اصلی تازه ماندن این رشته علمی بعد از چند دهه است. چرا که هر روز دریچه جدیدی از این دستاورد جذاب در گوشه گوشه زندگی انسان ها باز می شود. در واقع این رشته با پیشرفت بسیار زیادی که دارد هر روز تازه تر از قبل به نظر می رسد.
بسیاری از افراد این علم را یک دستاورد شگفت انگیز تصور می کنند که سازنده دنیایی پیچیده است. اما اغلب با شنیدن رشته هوش مصنوعی ربات های کوچک و بزرگ فیلم های تخیلی را به یاد می آورند. این تصور کاملاً اشتباه است. دنیای این رشته از علوم بسیار فراتر از ربات های بازیگر در فیلم های خیالی است. این دستاورد علمی در تمام عرصه های زندگی انسان ها رسوخ کرده، در خدمت همه آن ها قرار می گیرد. اما خوب است بدانید که به صورت دقیق هوش مصنوعی چیست؟
آنچه در این مطلب خواهید خواند:
هوش مصنوعی چیست؟
همه انسان ها دارای سطح مشخصی از هوش هستند. آن ها فعالیت های خود را به صورت مستقیم و یا غیر مستقیم با کمک همین هوش انجام می دهند. این هوش با عنوان هوش طبیعی شناخته می شود و در بسیاری از مواقع هدایت انسان را بر عهده دارد. اگر در دنیای امروزی ماشین ها را در نقطه مقابل انسان ها تصور کنید، تکلیف هوش مصنوعی مشخص می شود. در این صورت با هوشی مواجه می شوید که به ماشین ها تعلق دارد. به همین دلیل است که عده ای آن را یک تکنولوژی دارای قدرت تفکر تعریف می کنند.
هوش مصنوعی( Artificial Intelligence) یا به اختصار AI توانایی یک ماشین برای نمایش قابلیت های انسان مانند استدلال، یادگیری، برنامه ریزی و خلاقیت است.
این هوش را یکی از شاخه های علوم کامپیوتر به شمار می آورند. شاخه ای از علوم کامپیوتر که با مجموعه ای از فناوری ها به ماشین ها قابلیت های مختلف می دهد. ماشین ها با فناوری های گوناگون قادر می شوند تا در سطحی نزدیک به هوش انسان قابلیت هایی متنوع داشته باشند. به اصطلاح آن ها می توانند مانند انسان به صورت منطقی فکر و عمل کنند.
این قابلیت ها شامل موارد زیر می شوند:
- قابلیت داشتن درک درست از شرایط
- یادگیری دستورات مورد نظر سازندگان
- داشتن عملکردی مناسب با توجه به شرایط و آموخته ها
کامپیوتر داده هایی را از طریق حسگرهای خود دریافت می کند و پس از پردازش داده ها پاسخی برای مساله به ما می دهد.
انواع هوش مصنوعی
این فناوری به دو دسته کلی تقسیم می شود:
- هوش مصنوعی نرم افزاری
- هوش مصنوعی سخت افزاری
هوش مصنوعی نرم افزاری
نرمافزارهای زیر هوشمند هستند و از این فناوری استفاده می کنند:
- دستیار مجازی
- نرم افزار تجزیه و تحلیل تصویر
- موتورهای جستجو
- سیستم های تشخیص گفتار و چهره
هوش مصنوعی سخت افزاری
موارد زیر جز این دسته هستند:
- ربات ها
- خودروهای خودران
- هواپیماهای بدون سرنشین(پهپاد)
- اینترنت اشیا
اهداف هوش مصنوعی
اهداف هوش مصنوعی را می توان به صورت کلی در یک هدف خلاصه کرد. هدف کلی آن این است که رایانه ها و ماشین ها توانایی هوشمندانه کار کردن را پیدا کنند. به این معنی که آن ها بتوانند طبق الگوهای رفتاری انسان ها عمل کنند. البته برخی از رایانه ها و ماشین ها حتی عملکردی بهتر از انسان ها دارند ولی هوشمندانه عمل نمی کنند. یعنی می توانند کارهای تعریف شده ای را به بهترین شکل ممکن و با سرعتی بالا انجام دهند. این دستگاه ها مدنظر متخصصین نیستند؛ چرا که برای انجام فعالیت های خود از هوش بهره نمی برند.
مهندسین دستگاه هایی را هوشمند در نظر می گیرند که با چیزی شبیه به هوش انسان عمل کنند. یعنی تلاش آن ها این است که رفتار و پاسخ دهی دستگاه ها با الگوبرداری از انسان ها باشد. بر اساس این هدف کلی باید 3 قابلیت در ماشین ها و رایانه ها تحقق پیدا کند.
این 3 قابلیت به عنوان 3 هدف اصلی برای هوش مصنوعی عبارت هستند از:
1. یادگیری
منظور از یادگیری این است که ماشین ها باید همواره در حال یاد گرفتن موارد جدید باشند. انسان ها همیشه در مواجهه با شرایط مختلف چیزهای جدید یاد می گیرند. رایانه ها و ماشین ها نیز باید مثل انسان ها به صورت مداوم در حال یادگیری باشند. علاوه بر این، این ماشین ها باید قابلیت ذخیره سازی آموخته های خود را نیز داشته باشند.
2. درک
متخصصینی که در این حوزه فعالیت می کنند، ماشین هایی مدنظرشان است که به عملکرد خود آگاهی داشته باشند. ماشین ها باید موقعیت های مختلف را درک کنند و حداقل آگاهی لازم نسبت به احساسات خود را داشته باشند.
3. استدلال
استدلال یکی دیگر از اهدافی است که برای هوش مصنوعی در نظر گرفته شده است. متخصصین در تلاش هستند تا رایانه ها و ماشین های ساخته شده بتوانند از تجربیات پیشین خود استفاده کنند. آن ها باید قادر باشند تا تجربیات خود را به موقعیت های جدید تعمیم دهند. یعنی از دانش و تجربیات خود در شرایط مشابه به بهترین شکل ممکن بهره برداری کنند. بر همین اساس است که با توجه به هدف یادگیری مجبور به وسعت بخشیدن به دامنه دانش و تجربه های خود هستند.
استدلال در هوش مصنوعی به ماشین ها و رایانه ها این امکان را می دهد تا مانند انسان ها قادر به حل مسئله باشند. این قابلیت دنیای رایانه و ماشین ها را به زندگی انسان ها تا حد قابل ملاحظه ای نزدیک می کند. به این صورت که آن ها باید با کمک گرفتن از اطلاعات ذخیره شده به راه حل هایی منطقی برسند.
اهداف هوش مصنوعی در حوزه سلامت
محققان در حال مطالعه نحوه استفاده از این فناوری برای تجزیه و تحلیل داده های مربوط به سلامت هستند که می تواند به اکتشافات جدید پزشکی و راه حل هایی برای کمک به مسائل پزشکی منجر شود.
به عنوان مثال، محققان، یک برنامه هوشمند برای پاسخ دادن به تماس های اضطراری ایجاد کرده اند که ایست قلبی را در طول تماس به اورژانس، زودتر از رسیدن آمبولانس به محل تشخیص می دهد.
کاربرد هوش مصنوعی
هر روز که از خواب بیدار می شویم، شاهد پیشرفت های جدیدی در زمینه هوش مصنوعی هستیم که در حوزه های مختلف به کمک انسان آمده است.
کاربرد هوش مصنوعی را در بخش های مختلف زندگی خود می توانید مشاهده کنید. همین الآن که در حال مطالعه این مقاله هستید، در واقع این هوش را استفاده می کنید. یکی از تکنولوژی هایی که گوگل با کمک آن محتوای مورد نظر شما را در اختیارتان قرار می دهد همین هوش مصنوعی است. گوگل بسیاری از پردازش های مورد نیاز کاربران خود را با استفاده از همین فناوری انجام می دهد.
در واقع با توجه به ظرفیتی که هوش مصنوعی از نظر کارایی و عملکرد دارد، کاربردهای آن بسیار گسترده است. کاربردهای این بخش از تکنولوژی از برنامه های کاربردی رایانه ها و تلفن های همراه گرفته تا برنامه های بسیار پیچیده را شامل می شود. حتی حضور این تکنولوژی در بسیاری از کسب و کارها رشد آن ها را فوق العاده بیش تر کرده است.
از میان کاربردهای گسترده این دستاورد بزرگ در فناوری می توان به موارد زیر اشاره کرد:
کشاورزی
کشاورزان با استفاده از این تکنولوژی می توانند فعالیت های مختلف خود را بهبود ببخشند؛ فعالیت هایی مانند:
- دریافت گزارش های لازم از وضعیت آب و هوا یا شرایط خاک به منظور داشتن برنامه ریزی دقیق
- تخمین زمان مناسب کشت و برداشت
- تعیین میزان آب مناسب برای هر محصول
- مشخص کردن زمان مناسب آبیاری
کنترل پهپاد و کوادکوپتر
یکی دیگر از کاربردهایی که برای هوش مصنوعی وجود دارد، کنترل پهپاد و کوادکوپتر است. هرچند مسیر طولانی برای این کار در پیش است اما موفقیت های خوبی در این زمینه به دست آمده است.
خودروهای خودران
خودروهای خودران یکی دیگر از موارد استفاده این نوع تکنولوژی هستند. این خودروها با به کار بردن هوش مصنوعی می توانند اطلاعات پیرامون خود را تجزیه و تحلیل کنند. ماشین های خودران با تجزیه و تحلیل موقعیت های مختلف می توانند مسیر خود را بدون دخالت انسان ها طی کنند.
این خودروها در حال حاضر استانداردهای لازم برای استفاده همگانی را ندارند، اما بعضی از خودروهایی که در حال حاضر استفاده می شوند نیز دارای حسگرهای خودکاری هستند که موقعیت ها و حوادث خطرناک احتمالی را تشخیص میدهند.
خرید و تبلیغات اینترنتی
هوش مصنوعی بر اساس جستجوها و خریدهای قبلی مشتریان یا سایر رفتارهای آنلاین آن ها، پیشنهاداتی برای خریدهای جدید به آن ها می دهد.
جستجوی وب
همانطور که بالاتر عنوان شد، موتورهای جستجو مثل گوگل از ورودی وسیع داده هایی که توسط کاربرانشان ارسال می شود، متوجه می شوند که علاقه و نیاز کاربر در چه زمينه هایی بیشتر است و برای دفعات بعدی مراجعه کاربر صفحات وب را مطابق سلیقه کاربر آماده می کنند.
دستیارهای شخصی دیجیتال
گوشی های هوشمند از هوش مصنوعی برای ارائه خدمات گوناگون به کاربران استفاده می کنند. دستیاران مجازی در زمینه های پاسخ دادن به سؤالات، ارائه توصیه ها و کمک به سازماندهی کارهای روزمره در خدمت کاربران هستند.
نرم افزارهای ترجمه
نرم افزار ترجمه زبان چه بر اساس متن نوشتاری یا گفتاری، برای ترجمه به هوش مصنوعی متکی است.
امنیت سایبری
سیستم های هوشمند میتوانند، حملات سایبری را شناسایی و با آن ها مقابله نمایند. این سیستم ها همچنین به سایر تهدیدات سایبری بر اساس ورودی مداوم داده ها، شناسایی الگوها و عقب نشینی حملات کمک می کنند.
هوش مصنوعی در برابر کووید-19
در درمان و کنترل بیماری Covid-19 نیز از هوش مصنوعی استفاده شده است. به این منظور از در تصویربرداری حرارتی در فرودگاه ها و مکان های دیگر از این فناوری استفاده شده است.
در پزشکی به تشخیص عفونت از اسکن ریه توموگرافی کمک کرد. همچنین در ارائه داده هایی برای ردیابی شیوع بیماری از هوش مصنوعی استفاده شده است.
مبارزه با اطلاعات نادرست
برخی از برنامه های کاربردی هوشمند اخبار جعلی و اطلاعات نادرست را با استخراج اطلاعات از رسانه های اجتماعی، جستجوی کلمات حساس یا هشدار دهنده و شناسایی منابع آنلاین معتبر تشخیص می دهند.
هوش مصنوعی و رباتیک
این دو واژه گاهی اوقات به جای یکدیگر استفاده می شوند، اما بر خلاف تصور بسیاری از افراد هوش مصنوعی و رباتیک دو حوزه متفاوت در علم به شمار می آیند. در واقع رباتیک خود به تنهایی یک بخش بزرگ و پیچیده از علم و تکنولوژی محسوب می شود. تنها در بخش هایی از فعالیت ربات ها هوش مصنوعی را به عنوان شاخه ای از علوم کامپیوتر مورد استفاده قرار می دهند.
نمونه هایی از هوش مصنوعی و رباتیک را می توان در ربات های هوشمندی که برای کارهای مختلف به کار می روند، مشاهده کرد. ربات هایی که قادرند مثل انسان ها عمل کنند و تصمیم بگیرند. ربات های پزشکی و ربات های فعال در خطوط تولید کارخانه ها نمونه هایی از همکاری رباتیک و هوش مصنوعی به شمار می آیند.
ربات هوشمند Astro شرکت آمازون که به یک دوربین پریسکوپی مجهز شده و میتوان با استفاده از آن، مواردی مانند اجاق گاز و حیوانات خانگی خوابیده را بررسی کرد یکی از این موارد است.
کلام آخر درباره هوش مصنوعی
کلام آخر در رابطه با هوش مصنوعی این است که همچنان باید منتظر کارهایی نو در این زمینه باشید. هوش مصنوعی دستاورد بزرگی است که در اجرای ساده ترین برنامه ها تا پیچیده ترین فعالیت ها حضور دارد. اثربخشی آن را از یک جستجوی ساده در موتور جستجوی گوگل تا پرواز هواپیماهای بدون سرنشین می توانید حس کنید. به ویژه که این دستاورد جذاب با وجود گذشت چند دهه از فعالیت خود هنوز راهی طولانی پیش رو دارد. البته ناگفته مشخص است که آینده این تکنولوژی همچنان در دست های انسان ها قرار دارد.
منابع:
- www.europarl.europa.eu
- www.wikipedia.org
- www.zoomit.ir
- www.amerandish.com
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.